Μουσείο Ακροπόλεως (Αθηνών)

Κατατάσσεται ανάμεσα στα σημαντικότερα μουσεία του κόσμου για την ιστορία της τέχνης. Στη συλλογή του συμπεριλαμβάνονται μερικά από τα ομορφότερα έργα της πλαστικής τέχνης της αρχαϊκής και κλασικής περιόδου. Κανένας φιλότεχνος δεν πρέπει να παραλείψει να επισκεφθεί αυτό το μικρό μουσείο, που μαζί με το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο αποτελούν τα δύο κορυφαία μουσεία της Αθήνας. Χτισμένο στη νοτιοανατολική πλευρά του ιερού βράχου της Ακρόπολης, πρόκειται, χρονολογικά, για το πρώτο μουσείο της νεότερης Ελλάδας που στεγάστηκε σε κτίριο, το οποίο κατασκευάστηκε γι’ αυτόν το σκοπό από το 1865 έως το 1874 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Π. Κάλκου. Εκτός από τα αρχιτεκτονικά γλυπτά από τη διακόσμηση των κτιρίων και τα αναθήματα στη θεά του Iερού της Ακροπόλεως, την Αθηνά, που παρέμειναν στο μουσείο, τα υπόλοιπα ευρήματα που βρέθηκαν στον ιερό βράχο μεταφέρθηκαν στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο το 1886, όπου και παραμένουν μέχρι σήμερα. Μετά το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο άρχισε η επέκταση του μουσείου, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Π. Καραντινού, και η αναδιοργάνωση της έκθεσης από τον Γ. Μηλιάδη. Αυτή η επανέκθεση, η οποία διαμορφώθηκε οριστικά το 1964, με τη χρονολογική τοποθέτηση των ευρημάτων στον προθάλαμο και στις εννέα αίθουσες, διατηρείται, με μικρές μόνο αλλαγές, μέχρι σήμερα. Στην είσοδο του μουσείου θα σας υποδεχτεί μια μεγάλη κουκουβάγια σε βάθρο. Πρόκειται για την ιερή γλαύκα, το σύμβολο της θεάς Αθηνάς, που χρονολογείται από τις αρχές του 5ου αι. π.Χ. Στον προθάλαμο θα δείτε μια ερμαϊκή στήλη, ρωμαϊκό αντίγραφο ενός πρωτότυπου έργου του Αλκαμένη, μαθητή του Φειδία, και το σύμπλεγμα της Πρόκνης, κόρης του μυθικού βασιλιά της Αθήνας Πανδίωνα, έργο του Αλκαμένη, με την ηρωίδα να ετοιμάζεται να σκοτώσει το γιο της Ίτυ. Στην πρώτη αίθουσα εκτίθενται αετώματα με μυθολογικά θέματα και αναθήματα από τους πολλούς μικρούς και μεγάλους ναούς από πωρόλιθο που υπήρχαν στην Ακρόπολη από τις αρχές του 6ου αι. π.Χ. μέχρι την ολοκληρωτική τους καταστροφή από τους Πέρσες το 480 π.Χ. Δύο από τα επιχρωματισμένα αετώματα που κοσμούσαν τις εισόδους των αρχαϊκών ναών είναι αυτό στο οποίο απεικονίζεται ο άθλος του Ηρακλή με τη Λερναία Ύδρα και το άλλο με την πάλη λιονταριού με ταύρο. Προέρχονται από ένα μεγάλο αρχαϊκό ναό που πιθανόν να ήταν ο αρχικός Παρθενώνας. Εδώ εκτίθεται επίσης το εντυπωσιακό κεφάλι της Γοργούς ή Μέδουσας και ένα τμήμα της μέσης της, που ήταν ζωσμένη με φίδια. Αποτελούσε το κεντρικό ακρωτήριο στην κορυφή του τριγωνικού αετώματος ενός αρχαϊκού ναού. Στη δεύτερη αίθουσα θα έχετε την ευκαιρία να δείτε, στα δεξιά σας, μεταξύ άλλων, ένα εντυπωσιακό πώρινο αέτωμα με την πάλη του Ηρακλή με το θαλάσσιο δαίμονα Τρίτωνα στο αριστερό τμήμα του, και τον Τρισώματο δαίμονα, που αποτελείται από τρεις αντρικές μορφές με κορμούς που καταλήγουν σε τρεις περιελισσόμενες φιδοουρές στο δεξιό τμήμα του. Προέρχεται είτε από τον αρχαϊκό ναό της Πολιάδας Αθηνάς (τον «αρχαίο νεώ») είτε από το Εκατόμπεδο, τον πρώτο Παρθενώνα. Πρόκειται για έργο άγνωστου μεγάλου γλύπτη του 6ου αι. π.Χ., στο οποίο διατηρούνται τα ζωηρά του χρώματα. Άλλο ένα μικρότερο τμήμα από αέτωμα είναι αυτό με την αποθέωση του Ηρακλή, δηλαδή την υποδοχή του από τους θεούς του Oλύμπου, το οποίο βρίσκεται αριστερά αμέσως μετά την είσοδο στην αίθουσα. Στην ίδια αίθουσα υπάρχει μια προθήκη με πήλινα ειδώλια και προτομές, δείγματα της εξέλιξης της κοροπλαστικής τέχνης στην Αττική, που χρονολογούνται μεταξύ του 520 και 480 π.Χ., και μια άλλη προθήκη με μικρούς πήλινους ανάγλυφους πίνακες με ζωγραφική διακόσμηση, που ήταν αναθήματα για τους θεούς που λατρεύονταν στον ιερό βράχο. Σε περίοπτη θέση, στη δεύτερη αίθουσα βρίσκεται ο Μοσχοφόρος, ένα από τα πιο διάσημα αγάλματα της αρχαϊκής εποχής, που παριστάνει ένα νεαρό προσκυνητή με φιλικό μειδίαμα στα χείλη και ένα μικρό μοσχάρι στους ώμους, προσφορά στη θεά Αθηνά. Είναι έργο του 570 π.Χ. περίπου, από μάρμαρο Υμηττού. Πίσω από το Μοσχοφόρο βρίσκεται η παλαιότερη αττική κόρη, η οποία κρατάει στο δεξί χέρι ένα στεφάνι και στο αριστερό ένα ρόδι μπροστά από το στήθος, έργο του 580-570 π.Χ. Στην τρίτη αίθουσα του μουσείου κυριαρχεί, στα δεξιά, το κεντρικό τμήμα ενός άλλου αετώματος από αρχαϊκό ναό με την εντυπωσιακή γλυπτική σύνθεση, σε έντονα χρώματα, δύο λιονταριών που κατασπαράζουν έναν ταύρο. Eπίσης τμήματα από το θριγκό ενός άλλου άγνωστου αρχαϊκού ναού του 6ου αι. π.Χ., και μια κόρη από ναξιακό μάρμαρο με χιτώνα και ιμάτιο, μια σφίγγα, και ο κορμός μιας κόρης που κρατάει ένα μήλο μπροστά από το στήθος. Στην τέταρτη αίθουσα θα σας υποδεχθεί η μοναδική σειρά από κόρες του μουσείου. Η Πεπλοφόρος Κόρη, με τα χρωματισμένα μάτια, την πλούσια κόμη, τον ιωνικό χιτώνα και το γλυκό χαμόγελο στα χείλη (αρ. 679)· η Χιώτισσα, η μικρή κόρη με τη στεφάνη στα μαλλιά, τα σκουλαρίκια και τον πολύπτυχο χιτώνα που διατηρεί ακόμη το έντονο χρώμα του (αρ. 675)· η ονομαζόμενη Κόρη της Λιόν, που κρατά περιστέρι (αρ. 269)· η γεμάτη αυτοπεποίθηση ψηλή κόρη με την εξεζητημένη κομψότητα και την πλούσια κόμη (αρ. 682)· η αινιγματική και αρχοντική πανέμορφη κόρη (αρ. 674), με πιο συγκρατημένο μειδίαμα από τις άλλες, έργο μεγάλου καλλιτέχνη της ύστερης αρχαϊκής εποχής. Την προσοχή σας αξίζει και ο περίφημος Iππέας Rampin (που ονομάστηκε έτσι από το συλλέκτη που είχε στην κατοχή του το κεφάλι του αγάλματος, πριν το παραδώσει στο Mουσείο του Λούβρου, από το οποίο κατασκευάστηκε το γύψινο εκμαγείο, και τοποθετήθηκε στο υπόλοιπο πρωτότυπο σώμα), ο οποίος αποδίδεται στον περίφημο γλύπτη Φαίδιμο. Επίσης, το δίδυμο του Πέρση και του Αθηναίου ιππέα, που εκτίθεται στο μουσείο μετά από πολύχρονη συντήρηση και αποκατάσταση από τον Μάιο του 1999 μαζί με τους άλλους αρχαϊκούς ιππείς στα αριστερά της αίθουσας. Στο βάθος της αίθουσας, στο κέντρο της κυκλικής παράταξης των κορών, έχει τοποθετηθεί το ακέφαλο άγαλμα της Αθηνάς του Ενδοίου, χαρακτηριστικό δείγμα των αγαλμάτων που παριστάνουν τη θεά να κάθεται σε θρόνο, που πιθανόν είναι αυτό που αναφέρει ο Παυσανίας ότι είχε δει το 2ο αι. μ.X. στο Ερέχθειο. Στην πέμπτη αίθουσα βρίσκεται άλλη μια μεγάλη κόρη, που αποδίδεται στο γλύπτη Αντήνορα, καθώς και η μεγαλοπρεπής σύνθεση του αετώματος από τον αρχαϊκό ναό της Αθηνάς, του 520 π.Χ. περίπου, στην οποία απεικονίζεται η ίδια η θεά, για πρώτη φορά σε αέτωμα μετά την εγκατάλειψη των αποτροπαϊκών θεμάτων που τα κοσμούσαν κυρίως μέχρι τότε, να κραδαίνει το δόρυ της και την αιγίδα, το θαυματουργό όπλο που της είχε χαρίσει ο πατέρας της Δίας, πάνω από έναν πεσμένο στη γη Γίγαντα, που εικάζεται ότι πρόκειται για τον Εγκέλαδο. Στο αριστερό μέρος της αίθουσας εκτίθεται, από τον Μάιο του 1999, το κομψοτέχνημα της κλασικής τέχνης, η ζωφόρος του μικρού ναού της Αθηνάς Νίκης, που είχε χτιστεί το 420 π.Χ. περίπου στη δεξιά πλευρά των Προπυλαίων και η οποία αποδίδεται στον Αγοράκριτο. Στις τρεις πλευρές της ζωφόρου αυτής απεικονίζονταν σκηνές μαχών μεταξύ των Περσών και των Ελλήνων και στην τέταρτη οι θεοί του Oλύμπου με τη θεά Αθηνά σε τιμητική θέση. Η έκτη αίθουσα είναι το ίδιο σημαντική και γεμάτη όμορφα αγάλματα όπως και η τέταρτη. Εδώ θα θαυμάσετε μερικά από τα καλύτερα δείγματα του λεγόμενου αυστηρού ρυθμού, που κυριάρχησε από τις αρχές έως τα μέσα του 5ου αι. π.Χ., κύρια χαρακτηριστικά του οποίου ήταν η φυσικότητα στην απόδοση του σώματος, που αρχίζει να κινείται, και η σοβαρότητα των προσώπων, καθώς εξαφανίζεται το μειδίαμα που χαρακτήριζε τα αγάλματα της αρχαϊκής εποχής. Αριστερά της εισόδου βρίσκεται ένα από τα πιο διάσημα ανάγλυφα του αρχαίου κόσμου, η Σκεπτόμενη Αθηνά, με τη θεά να ακουμπά συλλογισμένη το κεφάλι της στην άκρη του δόρατός της. Δίπλα από την Αθηνά, ο Κριτίου Παις, με την εξαιρετική οργανική απόδοση του σώματος, την υποψία χαμόγελου και τα καλοχτενισμένα μαλλιά· δίπλα σε αυτόν ο Ξανθός Έφηβος, ο αθλητής με τη μελαγχολική σχεδόν έκφραση και τα στοχαστικά μάτια, έργο πιθανόν του δασκάλου του Φειδία Ηγία, που πήρε το όνομά του από το κιτρινωπό χρώμα που υπήρχε στα μαλλιά του τον καιρό της ανεύρεσής του. Άλλο ένα αριστούργημα βρίσκεται απέναντι από τον Ξανθό Έφηβο και είναι η Κόρη του Ευθυδίκου, ένα άγαλμα στο οποίο συνυπάρχουν υστεροαρχαϊκά στοιχεία, όπως ο ιωνικός χιτώνας, πριν αντικατασταθεί από το δωρικό πέπλο, με στοιχεία του αυστηρού ρυθμού, καθώς το χαμόγελο δεν έχει εξαφανιστεί τελείως αλλά τα χαρακτηριστικά του προσώπου έχουν ήδη σκληρύνει. Με τα γλυπτά της κλασικής εποχής του Παρθενώνα η αρχαία ελληνική γλυπτική έφτασε στο απόγειό της. Oι ενενήντα δύο μετόπες με θέματα από τη Γιγαντομαχία, την Κενταυρομαχία, τον Τρωικό Πόλεμο και την Αμαζονομαχία, που ήταν τοποθετημένες στην εξωτερική πλευρά του μνημείου και η ζωφόρος, συνολικού μήκους 160 μ. και ύψους 1,06 μ., με θέματα από την ιερή τελετή των Παναθηναίων, που περιέτρεχε τους τοίχους του σηκού του ναού και τα δύο αετώματα, με αναπαράσταση της γέννησης της θεάς Αθηνάς στο ανατολικό και της έριδας της θεάς με τον Ποσειδώνα στο δυτικό, αποτελούσαν αναπόσπαστο κομμάτι ενός από τα σημαντικότερα μνημεία του αρχαίου κόσμου, του Παρθενώνα. Από όλα αυτά, και μέχρι την ανέγερση του νέου Μουσείου της Ακρόπολης και την πιθανή επιστροφή των κλαπέντων από τον Έλγιν γλυπτών, που βρίσκονται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο, μπορείτε να δείτε ελάχιστα δείγματα. Kαι συγκεκριμένα στην έβδομη αίθουσα, όπου εκτίθενται τα μικρά προπλάσματα των δύο αετωμάτων τοποθετημένα στους τοίχους, το σύμπλεγμα του Κέκροπα με μια από τις κόρες του, ο κορμός του Ποσειδώνα από το δυτικό αέτωμα και οι κορμοί του Ήφαιστου και της Σελήνης από το ανατολικό. Στην όγδοη αίθουσα όμως θα αποζημιωθείτε βλέποντας μερικά τμήματα της ζωφόρου, όπως αυτό με τους θεούς του Oλύμπου να παρακολουθούν την πομπή των Παναθηναίων στα δεξιά σας (αρ. 856), τους τρεις υδριαφόρους εφήβους που κουβαλούν στους ώμους τις υδρίες, ενώ ένας τέταρτος σκύβει να σηκώσει τη δική του (αρ. 856), τους εφήβους που οδηγούν ένα δαμάλι για θυσία (αρ. 857), τους ηλικιωμένους που κρατούν κλαδιά ελιάς (αρ. 865), το άρμα των τεσσάρων αλόγων σε κίνηση (αρ. 871) και, τέλος, στο βάθος της αίθουσας, τους ιππείς που κρατούσαν μεταλλικά ηνία, τα οποία όμως δε σώζονται (αρ. 862). Πριν την τελευταία αίθουσα, στα δεξιά σας, βρίσκεται μια πλάκα από το θωράκιο του ναού της Αθηνάς Νίκης, που φέρει παράσταση της ένοπλης Αθηνάς και μιας Νίκης, και δίπλα από αυτό μια άλλη πλάκα από τον ίδιο ναό, με την παράσταση Νίκης που σκύβει να λύσει το σανδάλι της, γνωστή ως Σανδαλίζουσα. Στην τελευταία αίθουσα αυτού του τόσο σημαντικού μουσείου θα σας αποχαιρετίσουν οι τέσσερις από τις έξι Κόρες, γνωστές ως Καρυάτιδες, που πριν μερικά χρόνια απαλλάχθηκαν των καθηκόντων τους να υποβαστάζουν μία από τις εισόδους του Ερεχθείου και μεταφέρθηκαν εδώ, για να γλιτώσουν τη φθορά από την ατμοσφαιρική ρύπανση της Αθήνας. Τμήμα της πρώτης αίθουσας του Μουσείου Ακροπόλεως. Πώρινο αέτωμα (6ος αι. π.Χ.) που εκτίθεται στη δεύτερη αίθουσα του Μουσείου Ακροπόλεως. Η μεγάλη προθήκη με τις Καρυάτιδες, στο Μουσείο Ακροπόλεως. Άποψη της τρίτης αίθουσας του Μουσείου Ακροπόλεως? στο κέντρο, ο κορμός μιας κόρης που κρατάει ένα μήλο, στο ύψος του στήθους. Μερική άποψη της τέταρτης αίθουσας του Μουσείου Ακροπόλεως? στο βάθος διακρίνεται ο ιππέας Rampin. Η ζωφόρος του μικρού ναού της Αθηνάς Νίκης. Τμήμα της έκτης αίθουσας στο Μουσείο Ακροπόλεως? στο κέντρο, διακρίνεται η Κόρη του Ευθυδίκου. Τμήμα της έβδομης αίθουσας του Μουσείου Ακροπόλεως, όπου εκτίθενται το πρόπλασμα του αετώματος και γλυπτά από τον Παρθενώνα. Μερική άποψη της πέμπτης αίθουσας του Μουσείου Ακροπόλεως, όπου εκτίθεται το αέτωμα του αρχαϊκού ναού της Αθηνάς. Μερική άποψη της έκτης αίθουσας του Μουσείου Ακροπόλεως? διακρίνονται το ανάγλυφο της Αθηνάς, το άγαλμα Κριτίου Παις και (δεξιά) το άγαλμα του «Ξανθού Έφηβου». Γενική άποψη της αίθουσας με τμήματα της ζωφόρου του Παρθενώνα, στο Μουσείο Ακροπόλεως.